Holi is geen Houseparty: van empowerment naar activisme in de Hindostaanse gemeenschap

Pravini Baboeram

In een bijdrage van 8 juli 2016 gaf ik een analyse van het bewustwordingsproces van Hindostanen in de Nederlandse context. Een jaar later is duidelijk wat de vruchten zijn van een consistente dekolonisatie strategie, waarbij empowerment en educatie zich heeft vertaald naar activisme. In deze bijdrage geef ik een analyse van dit proces.

 

Afgelopen week berichtten landelijke media zoals de NOS en het Parool over de bezwaren die Hindoes hebben geuit over culturele kaping van het Hindoe lentefeest Holi. Dat de strijd voor respect van cultureel erfgoed van Hindoes nu op de radar is van mainstream media is een indicator van het activisme dat is gegroeid in de Hindostaanse gemeenschap. Waar we een jaar geleden nog veel moeite hadden om mensen te betrekken bij een vrolijke Holi Flashmob met een politiek statement, hebben we onlangs 400 klachten weten te verzamelen via Meldpunt Discriminatie Regio Amsterdam over culturele kaping van Holi. In dat jaar heeft zich een belangrijk bewustwordingsproces voltrokken, waarin we vanuit de Actiegroep Holi is geen Houseparty continu hebben gekeken hoe we mensen van empowerment naar actie konden stimuleren.

Protestactie Holi Fusion 2016: flyeractie bezoekers

De eerste stap was een daadwerkelijke protestactie op de festivals van Holi Fusion in Eindhoven, Groningen en Maastricht. Het oorspronkelijke idee was om met protestborden en leuzen een kritisch tegengeluid te laten horen voor de ingang van de festivals. Ondanks een proactieve benadering om mensen uit de gemeenschap te betrekken bij de demonstratie, bleek de drempel te hoog om een massa te mobiliseren. De angst voor confrontatie en de gevolgen ervan leek te groot.

Het heeft ons ertoe gezet om de strategie te veranderen van een demonstratie naar een flyeractie, waarbij we de groep aanspraken die voor de festivals het belangrijkst is: de bezoeker. We stuurden een open brief naar de bezoekers van het festival via lokale media. Op de festivals zelf deelden we flyers uit met de oproep “Make Holi Fusion Color Fusion!”, een pleidooi voor de naamswijziging. We vroegen de bezoekers die de oplossing steunden om op de foto te gaan. Het overgrote deel van de bezoekers die we spraken begrepen onze bezwaren en waren bereid om op de foto te gaan. We hebben met deze actie meer dan 350 mensen op de foto gezet, zie deze fotoreportage.

Opmerkelijk was de bezetting van actievoerders. Voor onze eerste flyeractie in Eindhoven bestond de groep bijna volledig uit eerste generatie Hindostanen. De mensen die vanuit Suriname naar Nederland zijn gemigreerd en hier betrokken zijn bij mandirs, verenigingen en andere organisaties die cultureel erfgoed van Hindostanen behouden en ontwikkelen. Deze groep voerde actie vanuit een spiritueel kader: iedere Hindoe heeft de verantwoordelijkheid om actie te ondernemen tegen onrechtvaardigheid. Zo ook tegen de wijze waarop de zomerfestivals Holi cultureel kapen. Het is deze generatie die de jongere generatie heeft geïnspireerd om te protesteren op de laatste flyeractie in Groningen. Die groep bestond vooral uit jongeren die naast de spirituele basis ook actie voerden vanuit een identiteitskader: Hindoes zijn onderdeel van de Nederlandse samenleving , moeten als volwaardige Nederlandse burgers behandeld worden en mogen dus respect opeisen voor jouw cultureel erfgoed. De protestactie ging uiteindelijk niet door, omdat het festival werd afgelast. Maar het activisme was aangewakkerd.

Gesprek Holi Fusion: financiële belangen boven principes

De actie leidde tot een gesprek met de organisatie van Holi Fusion. In het gesprek toonde de organisatie begrip voor de bezwaren en gaven aan open te staan voor een oplossing. Toen de naamswijziging naar Color Fusion werd voorgesteld, gaf Holi Fusion aan dat dit niet mogelijk was. Op de vraag welke impact de naamswijziging zou hebben op het uitdragen van de boodschap en het plezier van de bezoekers, antwoordde Holi Fusion dat de boodschap niet beschadigd zou worden, maar wel hun merknaam. De organisatie heeft in vier jaar tijd een bepaald merk opgebouwd onder de naam Holi Fusion en zou te veel kosten maken om dat merk te wijzigen. Hiermee werd expliciet bevestigd wat wij al lang vermoedden. Het festival verschuilt zich achter een morele boodschap om grof geld te verdienen.

Boycott Holi zomerfestivals

In 2017 maakte het Holi Festival of Colours uit Duitsland bekend ook een editie in Amsterdam te organiseren. Dit betekende dat er in de zomer van 2017 twee verschillende “Holi” festivals zouden plaats vinden in drie verschillende steden. Wij hadden in 2015 al een gesprek gevoerd met het Holi Festival of Colours, waaruit dezelfde houding bleek als die van Holi Fusion. De vraag was: wat nu? Het antwoord dat wij bedachten was: roep op tot een boycott van de festivals en hun sponsoren. Als winst de enige factor is die zij relevant achten, moeten we ons richten op het aantasten ervan.

Meldpunt Discriminatie Regio Amsterdam

Een volgende stap was om te verkennen in hoeverre er een juridische basis was om druk uit te oefenen op de festivals. We zochten contact met Meldpunt Discriminatie Regio Amsterdam (MDRA). Deze instantie hadden we eerst niet op het oog, omdat culturele kaping nog geen onderdeel is van juridische kaders over racisme en discriminatie. Toch namen we de kans om de case bij heen neer te leggen en te vragen of zij ons hier op een of andere manier in konden begeleiden.

De reactie was positief, MDRA was bereid meldingen te ontvangen en de organisaties te benaderen met het aanbod om te bemiddelen. We deden een oproep op social media om de Holi zomerfestivals te melden bij MDRA. We maakten een beknopte handleiding en boden een tekst die mensen konden gebruiken om hun melding te maken. Naar aanleiding van de meldingen zou MDRA contact opnemen met de festivalorganisatoren. Onze target was 100, het uiteindelijke resultaat oversteeg onze verwachtingen. MDRA ontving bijna 400 klachten in twee weken tijd. Het liet zien dat communicatie van social media in verbinding met een instantie dat wettelijke kaders hanteert aanzette tot daadwerkelijke actie. MDRA heeft inmiddels de nodige vervolgstappen ondernomen.

Geduld is een schone zaak

Als activisten zijn we soms ongeduldig, omdat we al 400 jaar lang strijden tegen institutioneel racisme. Maar sociale verandering gaan niet over één nacht ijs. Iedere gemeenschap heeft haar eigen dynamiek, gebruiksaanwijzing en tempo. In de Hindostaanse gemeenschap leeft de angst voor confrontatie met de gevestigde orde, waardoor onze strategie vooral gefocust moest zijn op acties die veiligheid uitstraalden. Tegelijkertijd wisten we dat we op de een of andere manier moesten faciliteren in het overwinnen van die angst.

Sinds 2015 hebben we vanuit de actiegroep daarom verschillende zaadjes geplant om het bewustwordingsproces onder Hindostanen op gang te brengen. We begonnen met de social media campagne, voerden online en offline discussies, ontwikkelden een discussie toolkit en boden een dekoloniale narrative op hoe om te gaan met cultureel erfgoed in een westerse samenleving. Door gesprekken in de huiskamers en mandirs, realiseerden we ons dat de stille meerderheid leerden van de discussie en zich de argumenten eigen maakte. De social media campagne werd gevolgd door concrete acties waaraan mensen konden deelnemen en bijdragen: de Holi Flashmob, de flyeractie, de boycott campagne en melding maken bij MDRA. De acties leidden tot kennismaking en verbinding met nieuwe mensen uit de Hindostaanse gemeenschap die actief wilden bijdragen. Niet alleen aan de campagne van Holi is geen Houseparty, maar aan de bredere strijd tegen institutioneel racisme.

De tijd zal leren of de zomerfestivals gaan bezwijken onder de druk die we hebben opgevoerd. Wat we in ieder geval weten is dat de strijdvaardigheid van Hindoes en Hindostanen nu in de hoofden zit van onze gemeenschap en op het netvlies van mainstream Nederland.