Sandew Hira
8-12-2017
Een nieuwe fase
Dit jaar heeft een onthutsende ervaring opgeleverd voor veel activisten die strijden tegen institutioneel racisme in de vorm van Zwarte Piet. De blokkade op de snelweg naar Dokkum, de intimidatie van Sylvana Simons door PVV Pieten die naar haar huis gingen, PVV Pieten die een school in Utrecht binnendringen die geen Zwarte Pieten heeft op haar Sinterklaasviering. Dat zijn allemaal tekenen dat we een nieuwe fase ingaan in de strijd tegen Zwarte Piet.
Wat is het belangrijkste kenmerk van deze fase? Dat is het vraagstuk van initiatief.
Het initiatief in de strijd tegen Zwarte Piet lag tot nu toe bij de activisten tegen racisme: demonstraties tijdens de landelijke intocht, bijeenkomsten, allerlei acties etc. Daar reageerde de rest van de samenleving op: talkshows, inbelprogramma’s, sociale media etc.
De strijd tegen Zwarte Piet is geïnitieerd vanuit de Afro-gemeenschap. Maar de link met institutioneel racisme maakt dat andere gemeenschappen van kleur voelen dat dit ook over hen gaat. Op werk, in familie- of andere sociale verbanden staat het ter discussie. Mensen van kleur met een onbevangen geest kiezen vanuit dat gevoel en de link naar racisme voor de strijd tegen Zwarte Piet. Mensen van kleur – inclusief Afro’s – met een gekoloniseerde geest voelen zich steeds meer onder druk om hun witte meesters te verdedigen, en met steeds meer ongemak. In de witte gemeenschap is er een breuk opgetreden tussen voor- en tegenstanders van Zwarte Piet. Een toenemend deel van de witte gemeenschap spreekt zich uit tegen Zwarte Piet.
Reeds voor Dokkum trad er een verandering op. Dat deel van de witte gemeenschap dat tegen Zwarte Piet is, raakt meer en meer geradikaliseerd. De NTR die in het begin twijfelde in haar opstelling, radikaliseert: Willemijn Francissen, mediadirecteur van de NTR: “We laten onze oren niet hangen naar welke extreme groep dan ook… Maar we weten allemaal dat je zwart wordt als je door een schoorsteen gaat en dat is wat Pieten doen. Bij ons is zwart geen huidskleur, maar roet… Die hele discussie heeft het voor best veel mensen bijna verpest, ook voor programmamedewerkers.” Alle argumenten over de schoorsteen worden nu zonder pardon terzijde geschoven. De twijfel is omgeslagen naar radikalisatie.
Met Dokkum hebben de PVV-Pieten het initiatief naar zich toegetrokken. PVV-Pieten zijn extreem-rechtse pro-Zwarte Piet activisten die de radikale lijn van de PVV nu uitdragen in de Zwarte Piet discussie. De witte fundamentalisten van de PVV dwingen de samenleving om te kiezen voor racisme en islamofobie. De PVV-Pieten dwingen de samenleving om expliciet te kiezen voor het behoud van Zwarte Piet. En die dwang oefenen ze uit door het initiatief in de acties naar zich toe te trekken. Ze gaan niet meer reageren op anti-Zwarte Piet activisten. Ze gaan de activisten desnoods met geweld dwingen om te reageren op hen, en daarmee de rest van de samenleving voor het blok te zetten: kies voor of tegen Zwarte Piet.
En dit is de belangrijkste les van Dokkum: als je dat doet, dan is de kans op succes groter dan als je eeuwig blijft doordiscussiëren over wel of geen Zwarte Piet. Blokkeer de snelweg. Intimideer Sylvana Simons openlijk voor haar deur. Dring ongevraagd een school binnen. En kijk dan hoe de samenleving reageert. Niet de gekleurde samenleving, maar de witte. En wat blijkt? Die witte samenleving toont begrip voor hun acties!
De politie keuvel 45 minuten lang op de snelweg met de PVV-Pieten in plaats van ze te arresteren. Jeroen Pauw steekt actievoerdster Jenny Douwes een hart onder de riem: “Trek je niets aan van mensen die zeggen dat je extreem-rechts bent”. Inderdaad, Jenny Douwes is niet extreem-rechts. Ze is gewoon extreem.
Premier Rutte toont begrip. Ministers tonen begrip. De groep twijfelaars wordt minder. De groep die hun mind opmaakt om voor Zwarte Piet te zijn wordt groter. De PVV-Pieten worden radikaler.
De Amerikaanse discussie over geweld(loosheid)
Het is belangrijk om lessen te trekken uit de geschiedenis van de strijd tegen racisme over de hele wereld. De lessen van de Amerikaanse burgerrechtenbeweging zijn relevant voor Nederland, omdat de Afro bevolking in de VS een kleine minderheid is (10%). De Afro bevolking van Nederland is zelfs nog kleiner, amper 3%.
De situatie in de VS was nog erger: daar was apartheid vastgelegd in de wet. De inzet was de afschaffing van apartheid. De witte fundamentalisten waren zeer gewelddadig: het vermoorden van zwarte activisten was deel van hun strategie.
In Amerika heeft een discussie plaatsgevonden over het gebruik van geweld in de strijd tegen apartheid. Grofweg had je twee stromingen, die tegen elkaar werden gesteld, maar vanuit een bepaalde optiek ook als aanvullend kunnen worden beschouwd.
De lijn van Martin Luther King was geweldloos verzet. King was naar India gegaan om te leren van de methoden van de beweging van Gandhi in de strijd tegen de Britse bezetting van India. Zijn activisten werden getraind door activisten van Gandhi. Die training was niet mals.
Een principe van geweldloos verzet is dat je slagen incasseert van de tegenpartij zonder dat je terugslaat. Dat is onnatuurlijk. Als iemand je slaat, is je natuurlijke reactie dat je je verweert: dekken en zo nodig terugslaan. De training is fysiek en geestelijk. Hoe zou je met je lichaam en je geest moeten reageren op geweld?
Een onderbouwing van deze strategie door King was het argument van demografie: de Afro’s vormen zo een kleine minderheid (10%) dat de strijd onmogelijk gewonnen kan worden door geweld. De minderheid moet allianties vormen met delen van de witte gemeenschap en zo breuken forceren die kunnen leiden tot de val van het systeem. Wat is dan het alternatief voor gewelddadige verzet? Geweldloos verzet.
De lijn die door Malcolm X en later door de Black Panthers werd uitgedragen was die van gewapende zelfverdediging. Let wel, het ging hier niet om gewapende strijd zoals in de bevrijding van koloniën in Afrika of Azië. Het was niet een gewapende strijd, een strijd die gewonnen moest worden door uiteindelijk een oorlog te voeren met wapens. Het ging om het opeisen van het recht om de zwarte gemeenschap te verdedigen tegen geweld waar de politie het liet afweten of zelfs meewerkte met witte racisten.
De Nederlandse discussie over strategie
Onder anti Zwarte Piet activisten worden deze discussies ook gevoerd. Moeten de activisten bij een volgende intocht hun eigen ordedienst meenemen om de demonstranten te beschermen? Wat doe je de volgende keer als je bus op de snelweg wordt gestopt? Moeten eigen auto’s voor de bus rijden en van daaruit een mogelijke blokkade opheffen? Moet je überhaupt gaan demonstreren bij de intocht als de demonstranten fysiek gevaar lopen?
Ik ben een voorstander van geweldloos verzet om verschillende redenen. Het demografisch argument is ook in Nederland een sterk argument. Met alle mensen van kleur zijn we nog een kleine minderheid in deze samenleving. Wil je fundamentele veranderingen doorvoeren dan heb je belangrijke delen van de witte gemeenschap nodig.
Een tweede argument is dat geweldloos verzet de gemeenschappen van kleur die de voorhoede zal zijn in deze strijd, gaat verbinden. Het overgrote deel van de mensen van kleur is niet gewelddadig en is instinctief voor het oplossen van problemen via dialoog en verzoening. Gewelddadige acties zal de gemeenschap scherp verdelen in voor- en tegenstanders van geweld en grote groepen ervan weerhouden om in verzet te gaan.
Geweldloos verzet zal meer mensen in verzet brengen en daardoor de strijd verbreden.
Tot nu toe is geweldloos verzet vorm gegeven in demonstraties tijdens de intocht. Welke andere vormen zijn denkbaar? Dit moet een kwestie zijn va
n openbare discussie in onze gemeenschappen.
Het organisatievraagstuk
Tenslotte zal het organisatievraagstuk bij de kop moeten worden genomen. Er moet een initiatief komen voor een brede conferentie over een antwoord op witte fundamentalisten en PVV-Pieten en een coherente strategie over geweldloos verzet. De voorbereiding van de conferentie is minstens zo belangrijk als de uitvoering. Het moet een conferentie zijn die de traditionele activistenvergaderingen ontstijgt en mensen een podium geeft die met elkaar van mening verschillen. We moeten leren dat activisten met verschillende meningen en strategieën het normaal vinden om respectvol met elkaar in discussie te gaan in plaats van elkaar op Facebook af te maken. Eenheid in en verbreding van de strijd is meer dan ooit belangrijk om het initiatief terug te halen.

Sandew Hira, 8-12-2017

Een nieuwe fase

Dit jaar heeft een onthutsende ervaring opgeleverd voor veel activisten die strijden tegen institutioneel racisme in de vorm van Zwarte Piet. De blokkade op de snelweg naar Dokkum, de intimidatie van Sylvana Simons door PVV Pieten die naar haar huis gingen, PVV Pieten die een school in Utrecht binnendringen die geen Zwarte Pieten heeft op haar Sinterklaasviering. Dat zijn allemaal tekenen dat we een nieuwe fase ingaan in de strijd tegen Zwarte Piet.

Wat is het belangrijkste kenmerk van deze fase? Dat is het vraagstuk van initiatief.

Het initiatief in de strijd tegen Zwarte Piet lag tot nu toe bij de activisten tegen racisme: demonstraties tijdens de landelijke intocht, bijeenkomsten, allerlei acties etc. Daar reageerde de rest van de samenleving op: talkshows, inbelprogramma’s, sociale media etc.

De strijd tegen Zwarte Piet is geïnitieerd vanuit de Afro-gemeenschap. Maar de link met institutioneel racisme maakt dat andere gemeenschappen van kleur voelen dat dit ook over hen gaat. Op werk, in familie- of andere sociale verbanden staat het ter discussie. Mensen van kleur met een onbevangen geest kiezen vanuit dat gevoel en de link naar racisme voor de strijd tegen Zwarte Piet. Mensen van kleur – inclusief Afro’s – met een gekoloniseerde geest voelen zich steeds meer onder druk om hun witte meesters te verdedigen, en met steeds meer ongemak. In de witte gemeenschap is er een breuk opgetreden tussen voor- en tegenstanders van Zwarte Piet. Een toenemend deel van de witte gemeenschap spreekt zich uit tegen Zwarte Piet.

Reeds voor Dokkum trad er een verandering op. Dat deel van de witte gemeenschap dat tegen Zwarte Piet is, raakt meer en meer geradikaliseerd. De NTR die in het begin twijfelde in haar opstelling, radikaliseert: Willemijn Francissen, mediadirecteur van de NTR: “We laten onze oren niet hangen naar welke extreme groep dan ook… Maar we weten allemaal dat je zwart wordt als je door een schoorsteen gaat en dat is wat Pieten doen. Bij ons is zwart geen huidskleur, maar roet… Die hele discussie heeft het voor best veel mensen bijna verpest, ook voor programmamedewerkers.” Alle argumenten over de schoorsteen worden nu zonder pardon terzijde geschoven. De twijfel is omgeslagen naar radikalisatie.

Met Dokkum hebben de PVV-Pieten het initiatief naar zich toegetrokken. PVV-Pieten zijn extreem-rechtse pro-Zwarte Piet activisten die de radikale lijn van de PVV nu uitdragen in de Zwarte Piet discussie. De witte fundamentalisten van de PVV dwingen de samenleving om te kiezen voor racisme en islamofobie. De PVV-Pieten dwingen de samenleving om expliciet te kiezen voor het behoud van Zwarte Piet. En die dwang oefenen ze uit door het initiatief in de acties naar zich toe te trekken. Ze gaan niet meer reageren op anti-Zwarte Piet activisten. Ze gaan de activisten desnoods met geweld dwingen om te reageren op hen, en daarmee de rest van de samenleving voor het blok te zetten: kies voor of tegen Zwarte Piet.

En dit is de belangrijkste les van Dokkum: als je dat doet, dan is de kans op succes groter dan als je eeuwig blijft doordiscussiëren over wel of geen Zwarte Piet. Blokkeer de snelweg. Intimideer Sylvana Simons openlijk voor haar deur. Dring ongevraagd een school binnen. En kijk dan hoe de samenleving reageert. Niet de gekleurde samenleving, maar de witte. En wat blijkt? Die witte samenleving toont begrip voor hun acties!

De politie keuvel 45 minuten lang op de snelweg met de PVV-Pieten in plaats van ze te arresteren. Jeroen Pauw steekt actievoerdster Jenny Douwes een hart onder de riem: “Trek je niets aan van mensen die zeggen dat je extreem-rechts bent”. Inderdaad, Jenny Douwes is niet extreem-rechts. Ze is gewoon extreem.

Premier Rutte toont begrip. Ministers tonen begrip. De groep twijfelaars wordt minder. De groep die hun mind opmaakt om voor Zwarte Piet te zijn wordt groter. De PVV-Pieten worden radikaler.

De Amerikaanse discussie over geweld(loosheid)

Het is belangrijk om lessen te trekken uit de geschiedenis van de strijd tegen racisme over de hele wereld. De lessen van de Amerikaanse burgerrechtenbeweging zijn relevant voor Nederland, omdat de Afro bevolking in de VS een kleine minderheid is (10%). De Afro bevolking van Nederland is zelfs nog kleiner, amper 3%.

De situatie in de VS was nog erger: daar was apartheid vastgelegd in de wet. De inzet was de afschaffing van apartheid. De witte fundamentalisten waren zeer gewelddadig: het vermoorden van zwarte activisten was deel van hun strategie.

In Amerika heeft een discussie plaatsgevonden over het gebruik van geweld in de strijd tegen apartheid. Grofweg had je twee stromingen, die tegen elkaar werden gesteld, maar vanuit een bepaalde optiek ook als aanvullend kunnen worden beschouwd.

De lijn van Martin Luther King was geweldloos verzet. King was naar India gegaan om te leren van de methoden van de beweging van Gandhi in de strijd tegen de Britse bezetting van India. Zijn activisten werden getraind door activisten van Gandhi. Die training was niet mals.

Een principe van geweldloos verzet is dat je slagen incasseert van de tegenpartij zonder dat je terugslaat. Dat is onnatuurlijk. Als iemand je slaat, is je natuurlijke reactie dat je je verweert: dekken en zo nodig terugslaan. De training is fysiek en geestelijk. Hoe zou je met je lichaam en je geest moeten reageren op geweld?

Een onderbouwing van deze strategie door King was het argument van demografie: de Afro’s vormen zo een kleine minderheid (10%) dat de strijd onmogelijk gewonnen kan worden door geweld. De minderheid moet allianties vormen met delen van de witte gemeenschap en zo breuken forceren die kunnen leiden tot de val van het systeem. Wat is dan het alternatief voor gewelddadige verzet? Geweldloos verzet.

De lijn die door Malcolm X en later door de Black Panthers werd uitgedragen was die van gewapende zelfverdediging. Let wel, het ging hier niet om gewapende strijd zoals in de bevrijding van koloniën in Afrika of Azië. Het was niet een gewapende strijd, een strijd die gewonnen moest worden door uiteindelijk een oorlog te voeren met wapens. Het ging om het opeisen van het recht om de zwarte gemeenschap te verdedigen tegen geweld waar de politie het liet afweten of zelfs meewerkte met witte racisten.

De Nederlandse discussie over strategie

Onder anti Zwarte Piet activisten worden deze discussies ook gevoerd. Moeten de activisten bij een volgende intocht hun eigen ordedienst meenemen om de demonstranten te beschermen? Wat doe je de volgende keer als je bus op de snelweg wordt gestopt? Moeten eigen auto’s voor de bus rijden en van daaruit een mogelijke blokkade opheffen? Moet je überhaupt gaan demonstreren bij de intocht als de demonstranten fysiek gevaar lopen?

Ik ben een voorstander van geweldloos verzet om verschillende redenen. Het demografisch argument is ook in Nederland een sterk argument. Met alle mensen van kleur zijn we nog een kleine minderheid in deze samenleving. Wil je fundamentele veranderingen doorvoeren dan heb je belangrijke delen van de witte gemeenschap nodig.

Een tweede argument is dat geweldloos verzet de gemeenschappen van kleur die de voorhoede zal zijn in deze strijd, gaat verbinden. Het overgrote deel van de mensen van kleur is niet gewelddadig en is instinctief voor het oplossen van problemen via dialoog en verzoening. Gewelddadige acties zal de gemeenschap scherp verdelen in voor- en tegenstanders van geweld en grote groepen ervan weerhouden om in verzet te gaan.

Geweldloos verzet zal meer mensen in verzet brengen en daardoor de strijd verbreden.

Tot nu toe is geweldloos verzet vorm gegeven in demonstraties tijdens de intocht. Welke andere vormen zijn denkbaar? Dit moet een kwestie zijn van openbare discussie in onze gemeenschappen.

Het organisatievraagstuk

Tenslotte zal het organisatievraagstuk bij de kop moeten worden genomen. Er moet een initiatief komen voor een brede conferentie over een antwoord op witte fundamentalisten en PVV-Pieten en een coherente strategie over geweldloos verzet. De voorbereiding van de conferentie is minstens zo belangrijk als de uitvoering. Het moet een conferentie zijn die de traditionele activistenvergaderingen ontstijgt en mensen een podium geeft die met elkaar van mening verschillen. We moeten leren dat activisten met verschillende meningen en strategieën het normaal vinden om respectvol met elkaar in discussie te gaan in plaats van elkaar op Facebook af te maken. Eenheid in en verbreding van de strijd is meer dan ooit belangrijk om het initiatief terug te halen.