Sandew Hira, 3 juli 2023

Weten dat je gewonnen hebt

Eindelijk was het zover. Koning Willem Alexander heeft zijn excuses aangeboden voor het slavernijverleden. Dat is een goede zaak, toch? Jarenlang hebben veel activisten gevochten voor erkenning van het leed dat Nederland heeft veroorzaakt met slavernij en kolonialisme. Het is met horten en stoten gegaan, maar die strijd heeft resultaat gehad. Eén eis in die strijd is excuses, een ander is herstelbetaling.

Op 19 december 2022 heeft premier Rutte namens de Nederlandse regering excuses aangeboden. En op 1 juli deed koning Willem Alexander dat. Wat kan daartegen zijn? Niks! Als je excuses wilde hebben, dan kun je niet klagen. Je hebt ze gekregen, misschien niet zoals je wilde, maar ze zijn er wel. Als je geen excuses wilde hebben, dan kan het je niet schelen, tenzij je een campagne voert met de leuze “Wij willen geen excuses, maar alleen herstelbetalingen!” Dan ben je duidelijk. En als je excuses krijgt, dan zeg je vanuit die positie: “hou die excuses maar, geef me alleen die herstelbetaling”.

Maar wie zo redeneert, is niet bezig met het opbouwen van een sociale beweging. Bij de grote massa van mensen is de centrale eis: erkenning van slavernij als een misdaad tegen de menselijkheid. Excuses is een vorm van erkenning. Herstelbetalingen is een andere vorm.

De speeches van de premier en de koning zijn deel van die erkenning, waar die altijd ontkend of verzwegen is. Daarom is de speech van de koning goed, niet eens om wat hij precies heeft gezegd, maar omdat hij iets gezegd heeft dat als erkenning kan worden beschouwd.

Die erkenning is het resultaat van sociale strijd. Je moet weten wanneer je gewonnen hebt.

Hoe je gewonnen hebt

Nu moet je hoe je gewonnen hebt. En wat blijkt? De sociale bewegingen voor erkenning slavernij en kolonialisme als misdaden tegen de menselijkheid hebben het initiatief van de sociale strijd uit handen gegeven. De staat heeft het initiatief overgenomen en dirigeert en kanaliseert die strijd.

De sociale bewegingen in Nederland, Suriname en de Antillen zijn verschillend van aard, maar ze hebben alle gemeen dat ze erkenning van slavernij als een misdaad tegen de menselijkheid eisen. Die eis hebben ze gemeen met sociale bewegingen over de hele wereld. Die hebben al tijdens de wereldconferentie tegen racisme in Durban in 2001 slavernij als een misdaad tegen de menselijkheid bestempeld. Met de Zwarte Piet beweging in Nederland en de internationale Black Lives Matter beweging is de Nederlandse regering onder druk komen te staan. De internationale sociale beweging gaat steeds meer in de richting van dekolonisatie. Het beschouwt kolonialisme als een beschaving die haar basis heeft in de Europese Verlichting. De strijd voor dekolonisatie is een strijd voor een nieuwe wereldbeschaving. We zijn midden in de overgang van de oude koloniale beschaving die zich baseert op universele kennis naar een nieuwe wereldbeschaving gebaseerd op pluriversele kennis van Afrika, Azië, Abya Yala etc. De staat probeert die ontwikkeling tegen te gaan door de leiding in de sociale strijd over te nemen.

Vanuit een dekoloniale optiek zou de vraag “waarvoor bied je excuses aan” beantwoord moeten worden met de volgende vragen:

1. Wie heeft je het recht gegeven om land te bezetten dat niet van jou is? Je had huur moeten betalen. Laten een bedrag per km2 afspreken voor achterstallige huur.
2. Je mag niet iemand dwingen om gratis voor je te werken. Je had loon moeten betalen. Laten we een uurloon afspreken voor niet betaalde lonen.
3. Je mag niet stelen. Je had moeten betalen voor het goud, zilver en andere producten die je gestolen en waarvoor je geen cent hebt betaald. Laten we een bedrag per hoeveelheid (kg, ton) afspreken die je had moeten betalen voor gestolen goederen.
4. Als je iemand materiële, fysieke en psychologische schade toebrengt, dan moet compensatie betalen voor het leed dat je hebt veroorzaakt. Laten we een bedrag per persoon afspreken voor te compenseren leed.
5. Als je een schuld hebt bij een persoon of een bank (vanwege niet betaalde huur, niet betaalde lonen, niet betaalde goederen en niet betaalde compensatie voor leed) dan moet je rente betalen. Laten we het rentepercentage van 6% gebruiken dat de Franse hebben opgelegd aan Haïti, toen het eiland gedwongen werd om herstelbetalingen aan Frankrijk te betalen in 1825.
6. Als je ten onrechte geld hebt ontvangen die jouw slachtoffers onder dwang aan jou hebben betaald, dan moet je dat geld teruggeven. Indonesië heeft onder Amerikaanse en Nederlandse dwang herstelbetalingen van NF 4,5 moeten betalen aan Nederland. Dat geld moet met rente teruggestort worden.

Als je excuses maakt, dan zou je voor deze concrete zaken excuses moeten maken. Het is geen hogere wiskunde. Je gebruikt gewoon je gezond verstand.

Normaal zou een volwassen sociale beweging deze punten op de agenda moeten zetten, en dat gebeurt internationaal ook. Maar met Nederland ligt  het anders. De Nederlandse regering voorziet dat de sociale beweging zich zou kunnen ontwikkelen in de richting van dekolonisatie, dus stapt zij in en neemt de leiding over met haar geschiedenisambtenaren. Dat zijn mensen met een akademische titel (Dr., Prof.) die zich presenteren als objectieve wetenschappers, maar niet veel meer dan betaalde geschiedenisambtenaren zijn die een vooraf uitgestippeld beleid moeten uitvoeren. Ze moeten het verhaal construeren dat de overheid wil vertellen en in de sociale beweging planten.

De oude koloniale “wetenschappers” zoals Pieter Emmer zijn verbannen naar een kooi waar niemand meer wakker ligt van zijn geblaf. De kooi heeft nu de label voor de pers: “Niet aankomen.” Tot voor kort werd Emmer als grote deskundige door alle media geraadpleegd om te vertellen dat totslaafgemaakten van slavernij hielden, ze brandmerken zagen als een vorm van tatoeage, en ze net als koe Bertha geen idee hadden van wat vrijheid is. Maar zulke mensen kun je tegenwoordig niet meer een microfoon onder zijn neus duwen. Nu heb je andere mensen nodig met een progressievere verhaal: slavernij was erg, maar…

Prof. Pepijn Brandon moest het verhaal van de betrokkenheid van ABN-AMRO construeren met als eindresultaat dat ABN AMRO zegt: mooi, je hebt je werk gedaan, en verder moet je je mond houden als we ermee gaan zwaaien. Welke beleidsconclusie trekt ABIN AMRI: stage-plaatsen voor de nazaten van totslaafgemaakten. Vergelijk dat met het beleid van Zwitserse banken in 2000 t.a.v. een andere misdaad tegen de menselijkheid: de Joodse Holocaust. Die banken hebben US$ 1,3 miljard betaald aan de slachtoffers. En Brandon houdt braaf zijn mond als ABN-AMRO dit schandelijk stagebeleid aankondigt als reactie op zijn rapport.

Dr. Karwan Fatah Black moest het verhaal van De Nederlandse Bank en slavernij optekenen. Hij weet dat Koning Willem I een cruciale rol heeft gespeeld. Daarvoor hoef je niet eens in de archieven te duiken. Die betrokkenheid kun je overal op internet vinden. Maar Fatah Black weet ook dat hij als geschiedenisambtenaar daarover moet zwijgen. En dat doet hij heel braaf. Zie hier de besprekingen van beide rapporten.

Deze twee studies die expliciet hadden moeten gaan over de betrokkenheid van het koningshuis bij slavernij zijn voorstudies van een grotere studie van drie jaar die uitgevoerd wordt door de leider van het wetenschappelijk kolonialisme: Prof. Gert Oostindie. De taak van Oostindie is om de excuses van de koning voor te bereiden. Maar helaas, drie jaar duurt te lang voor veel mensen, dus moest de koning het op 1 juli 2023 doen. En wat hebben de geschiedenisambtenaren bedacht? Willem Alexander moet excuses aanbieden, niet voor het koningshuis als dader, maar het koningshuis als toeschouwer. Willem Alexander zegt in zijn toespraak: “Dankzij het werk van gedreven onderzoekers weten we steeds meer over het Nederlandse slavernijverleden… Maar er is ook zoveel wat we niet weten.” Spreek voor jezelf zou ik zeggen. Jouw onwetendheid is niet onze onwetendheid. Er is uitgebreide openbare documentatie over het daderschap van het koningshuis. Het is algemeen bekend. Google maar op Willem I en NHM, dan kom je de bronnen wel tegen. Door te stellen dat je  excuses aanbiedt niet voor het daderschap maar voor het toeschouwerschap, ben je bezig met een complete geschiedvervalsing, terwijl het op 1 juli de bedoeling was dat je de waarheid zou vertellen, die zo lang verzwegen is. Stel je voor: je kidnapt mensen, je verkracht vrouwen, je dwingt ze om gratis voor je te werken, je martelt en vermoordt ze als ze in opstand komen en dan kom je excuses aanbieden omdat je hebt weggekeken. Je was dader, geen toeschouwer!

Dit laat zien hoe belangrijk het is dat sociale bewegingen weer het initiatief nemen in een dekoloniale geschiedschrijving van slavernij in plaats van achter de geschiedenisambtenaren te lopen. Nu is de tijd om geschiedvervalsing aan de orde te stellen.

Door de te vroege excuses is wel een probleem ontstaan voor Oostindie en Willem Alexander. Als je over drie jaar excuses gaan aanbieden, waarvoor ga je het doen? Voor het daderschap? Wist je drie jaar geleden niet dat het om daderschap gaat en niet om toeschouwerschap? Die excuses komen dan als mosterd na de maaltijd. Bovendien gaan mensen over drie jaar de vraag stellen: heb je ons op 1 juli 2023 voor de gek gehouden en wil je nu nieuwe excuses aanbieden?

De problemen worden nog groter voor Willem Alexander. Hij vroeg om vergiffenis.  Maar er is een roep om die vergiffenis te vragen in de landen waar de misdaden hebben plaatsgevonden. De president als vertegenwoordiger van de staat en de samenleving, zal die vergiffenis moeten geven. Stel je voor. In 2025 zijn er verkiezingen in Suriname. De kans is groot dat Desi Bouterse wint, gezien het wanbeleid van de huidige regering. Willem Alexander moet dan in 2026 vergiffenis vragen aan … Desi Bouterse! Oh wat een doffe ellende voor het koningshuis en de geschiedenisambtenaren. We gaan tegen die tijd popcorn eten en de zaak gadeslaan.

Als de sociale beweging het initiatief in de strijd naar zich toetrekt, dan betekent dit het volgende.

• Leg de focus op het opbouwen van een infrastructuur voor dekolonisatie: fysieke infrastructuur met gebouwen, vergaderzalen, theaterfaciliteiten.
• Combineer dit met een beleid voor kadervorming: train trainers in analyseren volgens het theoretisch raamwerk van Decolonizing The Mind. Zet deze trainers in bij educatie en massa-media zodat ze een weerwoord kunnen formuleren op het werk van de geschiedenisambtenaren.
• Leg daarmee de basis voor het opbouwen van een nieuwe wereldbasis gebaseerd op een nieuwe vorm van kennisproductie.

En… laat dit financieren op de potjes voor herstelbetaling.

 

 

Van 6 tot juli bezoek Sandew Hira Curacao  in het kader van DTM. Na zijn boeklancering in Europa van januari tot april bezocht hij in mei negen universiteiten in Zuid-Afrika en Zambia. In juli heeft hij een intensief vierdaags programma op Curaçao. Vrijdagochtend is er een bijeenkomst met schrijvers die zich inzetten om de geschiedenisboeken van Curaçao te herschrijven. Vrijdagavond is er een meet and greet sessie met sleutelfiguren in sociale bewegingen en het onderwijs georganiseerd door Fundashon Museo Tula. Zaterdag geeft hij een keynote speech op de conferentie “Decolonizing The Mind in Curaçao”. Zondag geeft hij een openbare lezing over slavernij en herstelbetalingen voor activisten uit de Curaçaose gemeenschap. Maandag ondertekenen Fundashon Museo Tula en de Decolonial International Network Foundation een MOU voordat hij naar Amsterdam vertrekt.