Categorie archieven: 2023-12

Analyse van de verkiezingen van 2023

Sandew Hira, 1-12-2023

 

Inleiding

De grote verkiezingswinst van de PVV is niet onverwachts. Het is in lijn met de ontwikkelingen in West Europa, waar extreem rechts de laatste drie decennia flink is gegroeid. Welke lessen kunnen we trekken uit deze verkiezingen?

Rechts is in Nederland altijd groter geweest dan links

Ik heb de stemmen van de laatste 11 verkiezingen over een periode van 34 jaar bij elkaar gebracht om inzicht te krijgen in de lange termijn trends. Ik heb de politieke grofweg in twee blokken ingedeeld: een links en rechts blok. De scheidslijnen zijn niet scherp en dus enigszins arbitrair, maar je krijgt wel een aardig beeld van de trend.

Onder het links blok heb ik de volgende partijen geschaard:

  1. BIJ1
  2. D66
  3. DENK
  4. GL/PvdA
  5. Groen Links
  6. PvdA
  7. PVDD
  8. SP
  9. Volt Nederland

Het rechtse blok bestaat uit:

  1. 50PLUS
  2. AOV
  3. BBB
  4. CDA
  5. ChristenUnie
  6. FvD
  7. GPF
  8. JA21
  9. Leefbaar Nederland
  10. Lijst Janmaat/CD
  11. LPF
  12. NSC
  13. PVV
  14. RPF
  15. SGP
  16. Unie 55+
  17. VVD

Onderstaande grafiek heeft het resultaat in aantal miljoenen stemmen per blok. Daaruit blijk dat de meerderheid van Nederland over het algemeen rechts stemt, ondanks alle sociale bewegingen van de afgelopen jaren.

In 1998 was de stemverdeling over de twee blokken fifty-fifty, maar bij alle overige verkiezingen, maar in alle andere jaren was rechts in de meerderheid. In 2002 was het aandeel van de linkse kiezers 33% en in 2023 32%. In de afgelopen tien jaar is het gat alleen maar grote geworden ten voordele van het rechtse blok.

In 2023 hadden 7,0 miljoen Nederlanders rechts gestemd en 3,3 miljoen links.

De vraag die opdoemt is: hoe komt het dan ondanks grote sociale bewegingen van de afgelopen jaren (zwarte piet, slavernijverleden, milieubeweging, Palestina) rechts zo dominant is in het electoraat?

Wat doet links verkeerd? Waarom is ze niet in staat om sociale strijd om te zetten in electorale winst? Komt het door de versnippering van links? Maar die versnippering zien we ook bij rechts.

Het effect van sociale bewegingen komt tot uiting op andere plekken: de maatschappelijke discussies, de impact op het overheidsbeleid en het beleid van instituten, organisaties en ondernemingen. Toch zou de vraag gesteld moeten worden: hoe kan deze invloed ook vertaald worden bij verkiezingen? Er zijn geen gemakkelijke antwoorden, maar ze moeten gezocht worden in de richting van een ideologisch antwoord op hedendaagse problemen en het vraagstuk van organisatie (hoe mensen te organiseren en dat te verbinden met verkiezingen).

De PvdA heeft Groen Links harder nodig dan omgekeerd

Het samengaan van Groen Links en PvdA heeft een positief effect gehad op de combinatie Groen Link/PvdA. Samen zijn ze van 17 zetels (Groen Links 8 en PvdA 9) naar 25 zetels gegaan. Maar als je naar de lange termijn trend kijkt, dan blijkt dat de PvdA de afgelopen 34 jaar dramatisch is geslonken. In 1989 had de partij 2,8 miljoen stemmen; in 2021 was dat 0,6 miljoen. Groen Links daarentegen schommelde zo rond 0,6 miljoen stemmen. Zie onderstaande grafiek.

 

Als je de stemmen van Groen Links en de PvdA over de afgelopen jaren opstelt, dan is de combinatie als geheel van 3,2 miljoen stemmen in 1989 naar 1,6 miljoen in 2023 gegaan. Dat is een achteruitgang met 50%.

In de toekomst zou je moeten kijken naar een samenwerking van alle linkse partijen die een groot blok kunnen vormen tegen rechts.

Ondanks het verlies van BIJ1, is het aantal stemmen voor partijen van kleur stabiel gebleven

In Europa is het uniek dat partijen die zich nadrukkelijk baseren op mensen van kleur zetels weten te bemachtigen in het parlement.

De volgende tabel geeft een overzicht van het aantal stemmen van de twee partijen van kleur in de afgelopen drie verkiezingen: DENK en BIJ1.

Hieruit blijkt dat DENK redelijk stabiel is en zelfs groeit. BIJ1 is met de helft teruggaan, maar in totaal hebben ongeveer 300.000 mensen op deze partijen van kleur gestemd. De kiesdeler in 2023 is 69.551. Als de twee partijen samen zouden zijn gegaan zouden ze op 4,2 zetels uitkomen. Zelfs als ze niet zouden fuseren, maar een lijstverbinding zouden aangegaan zoals Groen Links/PvdA, dan zouden ze beiden sterker uitgekomen zijn.

De opkomst en neergang van BIJ1 verdient een aparte analyse. Wat is er misgegaan? Bij een diepgaande analyse zouden we moeten kijken naar de ideologische basis (was die sterk genoeg), het leiderschap (was die krachtig, vastberaden en visionair) en de organisatieopbouw (kadervorming, organisatiecultuur, sociale basis inclusief etniciteit). Zulke analyses zijn hard nodig om de vraag om lessen te kunnen trekken voor hoe sociale bewegingen op te bouwen.

De groei van extreem rechts is een lange termijn groei

Ik heb de rechtse stemmer ingedeeld naar gematigd en extreem rechts. Onder gematigd rechts heb ik de volgende partijen gebracht:

  1. 50PLUS
  2. AOV
  3. BBB
  4. CDA
  5. ChristenUnie
  6. GPF
  7. NSC
  8. RPF
  9. SGP
  10. Unie 55+
  11. VVD

Onder extreem rechts:

  1. FvD
  2. JA21
  3. Leefbaar Nederland
  4. Lijst Janmaat/CD
  5. LPF
  6. PVV

Uit de volgende grafiek blijkt dat de groei van extreem rechts een lange termijn groei is.

Dertig jaar geleden stelde extreem rechts niet veel voor. De laatste twintig jaar trekt ze ongeveer een derde van het electoraat. Het was slechts een kwestie van tijd voordat ze een leidende rol in de regeringsformatie zou spelen. In 2023 is het dan zover.

Het karakter van extreem rechts

Extreem rechts groeit niet alleen in Nederland, maar ook in West-Europa en de rest van de wereld. Extreem rechts in de 21ste eeuw is niet hetzelfde als fascisme van de jaren dertig. Fascisme in de jaren dertig was gericht op kolonisatie. Het doel van Hitler was de kolonisatie van Oost-Europa. De vernietiging van Joden was niet zijn voornaamste doel. Zijn voorbeeld was de kolonisatie van India door de Britten. In mijn boek Decolonizing The Mind paragraaf 8.3 The role of Nazism and the Jewish Holocaust in Western civilization leg ik dat haarfijn uit.

Kolonisatie betekent oorlog: de gewelddadige bezetting van land.

Extreem rechts van de 21ste eeuw is tegen oorlog. Met uitzondering van de steun aan Israel zien we dat extreem rechts zich keert tegen de oorlog in Oekraïne en in het algemeen tegen oorlogen met Rusland en China. Dat is niet vanwege vredelievende motieven, maar vanwege de realisatie dat dit soort oorlogen niet door het Westen gewonnen kunnen worden en alleen tot ellende zal leiden voor de eigen bevolking. Nationalisme en vreemdelingenhaat worden gecombineerd met sociaal beleid voor de eigen bevolking. Het verkiezingsprogramma van de PVV gaat veel verder dan de meeste linkse partijen. Dit staat in het verkiezingsprogramma van de PVV:

  • Verlaging BTW op boodschappen van 9% naar 0
  • Verlagen energierekening (lagere belasting en btw)
  • Verlagen sociale huren
  • Verhogen wettelijk minimumloon
  • Verhogen van de huurtoeslag
  • Afschaffen van het eigen risico in de zorg
  • Verlaging van de brandstofaccijnzen
  • Verhoging ouderenkorting
  • Verlagen AOW-leeftijd naar 65 jaar
  • Afschaffen eigen risico
  • Tandarts in basispakket
  • Afschaffen eigen risico
  • Sociale huren verlagen
  • Huurtoeslag verhogen
  • 20 procent salarisverlaging voor bewindslieden, Kamerleden en Europarlementariërs
  • Koningshuis belastingplichtig en verlaging bijdrage aan Koningshuis met 20%
  • Er gaan miljarden naar een oorlog die niet de onze is.

 

Dit zijn maatregelen die veel linkse mensen zouden steunen, maar bij de PVV worden ze altijd verbonden met vreemdelingenhaat en de leuze “Nederland voor de witte Nederlanders”.

De opkomst van extreem rechts in de 21ste eeuw is nauw verbonden met de crisis van de westerse beschaving aan de ene kant en het onvermogen van links om daar een effectief antwoord op te formuleren. Het verkiezingsprogramma van de PVV stelt: “We leggen grondwettelijk vast dat onze Joods-christelijke en humanistische wortels de dominante en leidende cultuur vormen in Nederland.” Identiteit (etnisch, nationaal) word gekoppeld aan de Westerse beschaving. Links heeft geen antwoord op deze crisis, omdat ze onderdeel is van die beschaving, die in verval is geraakt. Voor de toekomst betekent dit dat extreem rechts alleen maar sterker gaat worden en de crisis van de Westerse beschaving alleen maar dieper.

Een radikaal antwoord op deze crisis moet komen vanuit de dekoloniale beweging die het vraagstuk van een nieuwe wereldbeschaving centraal op de agenda plaatst.

 

Agenda december 2023

5 December: University of Amsterdam – Decolonising Spaces: what is to be done?

De Universiteit van Amsterdam organiseert een rondetafelevenement met als thema: Decolonising Spaces: what is to be done?

Datum: 5 december 2023

Tijd: 15:00 – 18:00 uur

Locatie: Doelenzaal, Singel 425, 1012 WP, Amsterdam

Sprekers zijn:

Kenza Badi

Sandew Hira

Annemarie de Wildt

Rot

Klik hier om je aan te melden.

8-10 December London – Islamophobia conference

Sinds 2014 organiseert IHRC jaarlijks een conferentie in Groot-Brittannië met Scotland Against Criminalizing Communities (SACC) om belangrijke kwesties met betrekking tot structurele en geïnstitutionaliseerde islamofobie te bespreken. De 10e jaarlijkse conferentie in december is een combinatie van online en persoonlijke evenementen. Sandew Hira zal een van de sprekers zijn. Voor meer informatie klik hier.

16 december Zoom Argentinië – explaining the DTM framework

Op 16 december, 15.00 uur Amsterdamse tijd, zal Sandew Hira in een Zoom-bijeenkomst een exposé geven aan een groep Argentijnse wetenschappers (wiskunde en harde wetenschappen) over het theoretische raamwerk van Decolonizing The Mind.

Videopodcastserie Decolonizing The Mind

Hier is de nieuwe lijst van de videopodcasts van Sandew Hira. Het geeft analyses van de oorlog in Palestina en de relatie tot dekoloniale theorie.

Datum Nummer Titel Link
vrijdag 3 november 2023 006 What is the role of Hezbollah in the liberation of Palestine.? Are they going to invade Israel? https://youtu.be/Fa2bYKe-5QQ
zondag 5 november 2023 007 The role of Turkiye https://youtu.be/sZjwOcLJ70g
maandag 6 november 2023 008 The role of Russia https://youtu.be/awlGuK0JkR0
dinsdag 7 november 2023 009 The role of China https://youtu.be/VJYH3XFKZkg
woensdag 8 november 2023 010 The role of India https://youtu.be/vK3QGPGwLlQ
donderdag 9 november 2023 011 The role of Saudi Arabia https://youtu.be/TXk6K_A3zIM
vrijdag 10 november 2023 012 The role of Egypt https://youtu.be/ZsDGelFhBKM
zaterdag 11 november 2023 013 The role of USA and Europe https://youtu.be/vQO1AXPpbZ4
zondag 12 november 2023 014 The preparation for a regional war: Hezbollah https://youtu.be/KFsLwjnVJjw
maandag 13 november 2023 015 The preparation for a regional war: Iran https://youtu.be/XiVxEREOFvA
dinsdag 14 november 2023 016 What if Israel decides to use nuclear bombs? https://youtu.be/Rk2Os55JqNs
maandag 20 november 2023 017 What does it mean to decolonize the world? https://youtu.be/7F_zNTQN5J0
maandag 27 november 2023 018 Current narrative of civilization: Europe/USA https://youtu.be/C4fruziGvQE