Sandew Hira, 1-6-2021

Inleiding

Rishma Khubsing heeft het initiatief genomen om 3 mei te maken tot een dag van nationale herdenking over de Nederlandse koloniale geschiedenis. Op 3 mei worden de slachtoffers van het Nederlands kolonialisme herdacht. Op 4 mei worden Nederlanders als slachtoffer van nazisme herdacht. Nederland als slachtoffer en als dader van fascisme. Hoe ga je daarmee om? Rishma pleit voor dialoog en verzoening. Een goed idee, maar we hebben nog een lange weg te gaan; dat blijkt uit de discussie tussen Piet de Blauw en mij op mijn Facebook pagina over verschillende perspectieven op nazisme en kolonialisme. Hij was jarenlang journalist bij KRO-NCRV.

De discussie begon naar aanleiding van een vraag die ik stelde over de relatie tussen de strijd tegen nazisme en kolonialisme: Hoe kijken we naar mensen van kleur die tijdens de tweede wereldoorlog gevochten hebben tegen de nazi’s en voor hun koloniale onderdrukkers. Moeten we trots zijn op hen of moeten we ons afvragen: hebben ze op de verkeerde mensen geschoten? Hadden ze hun geweren naar de andere kant moeten richten, naar hun koloniale onderdrukkers?

Die discussie is geen theoretische discussie. Zij vond plaats in de verschillende koloniën. In India heeft Subhas Chandra Bose, de oprichter van het Indiase leger, nadrukkelijk de positie gekozen dat Indiërs niet de Britten moesten gaan helpen in hun strijd tegen de Duitse fascisten, maar hun geweren moesten richten op de Britten die hun land hebben gekoloniseerd en India hebben uitgebuit en onderdrukt. De Vietnamezen zagen de Fransen als hun vijand in plaats van Hitler. Dat gold ook voor de Indonesische nationalisten die Nederland als hun vijand zagen en niet de Duitsers die in Europa waren en niet in Indonesië. Toch hebben koloniale mogendheden mensen van kleur weten te mobiliseren om voor hen te vechten tegen de Duitse fascisten. Hoe kijken we naar deze mensen? Die vraag leidde tot de volgende discussie met De Blauw.

Discussie

Piet De Blaauw: Hadden ze beter de kant van de nazi’s kunnen kiezen?

Sandew Hira: De kolonisatoren waren hun nazi’s.

Piet De Blaauw: Kolonisatie was vreselijk, maar mensen werden niet de gaskamers ingestuurd naar mijn weten.

Sandew Hira: Ze werden op andere manieren gedood onthoofding, afgrijselijke martelingen.

Piet De Blaauw: Zeker, er gebeurden vreselijke dingen. Toch is een vergelijking met de nazi’s niet gepast vanwege de Holocaust. Ik ben blij dat mensen van kleur tijdens de oorlog dat ook zo zagen. Die zou je moeten eren ipv achteraf in een kwaad daglicht stellen.

Sandew Hira: Was de holocaust erger dan de Europese slavernij en daarom ongepast om de vergelijking te maken?

Piet De Blaauw: Sandew Hira Een vergelijking is ingewikkeld als je naar de aantallen slachtoffers kijkt. Toch is de industriële vernietiging van de joden inderdaad uniek in zijn soort. Een koloniaal was racistisch, maar niet uit op de vernietiging van de ander.

Sandew Hira: Waarom zou een Indonesiër Nederland helpen bevrijden van de Nazi’s om vervolgens vijf jaar later diezelfde Nederlanders opnieuw hun land komen bezetten en 150.000 vermoorden. Waarom zouden we voor die Indonesier groot respect moeten hebben? Het is toch helemaal niet slim wat hij deed?

Piet De Blaauw: Sandew Hira Ik begrijp heel goed dat de Indonesiërs blij waren dat de Japanners de Nederlanders aanvielen. Mijn punt is dat ze vervolgens van de regen in de drup kwamen omdat ze vervolgens werden onderdrukt door de Japanners die ook op ze neerkeken. Maar voor mij is het een stap te ver om soldaten van kleur af te vallen die streden tegen de nazi’s. Zij hebben een, op dat moment, nog groter kwaad dan het kolonialisme bestreden. Daarna is er gelukkig ook een eind gekomen aan het kolonialisme. In Nederlands Indië na een bloedige strijd, in Suriname in relatieve eensgezindheid. Maar daar weet u veel meer van dan ik.

Sandew Hira: Waarom was Duits nazisme voor Indonesiërs een groter gevaar dan Nederlands fascisme?

Piet De Blaauw: Ik stel een tegenvraag: hoe denkt u dat de wereld eruit had gezien als Hitler had gewonnen?

Sandew Hira: Precies als de wereld onder kolonialisme 500 jaar eruit heeft gezien: genocide, racisme, uitbuiting witte superioriteit net als de Arische superioriteit. Hitler zag het Brits kolonialisme als zijn rolmodel. Hij zei dat wat de Britten met India gedaan wilde hij met oost Europa doen

Piet De Blaauw: Het kolonialisme was racistisch en gewelddadig, maar alleen de nazi’s wilden hele volkeren systematisch vernietigen. Tientallen miljoenen in een paar jaar tijd. Dat u soldaten van kleur afvalt die daar tegen vochten moet u zelf weten, maar ik vind het beschamend. En nu stop ik ermee want dit wordt een herhaling van zetten. Groet

Sandew Hira: Congo – 9 miljoen doden, genocide van 75 miljoen inheemsen in amerika, 300 jaar slavernij 200-400 miljoen levens vernietigd door ze dood te laten werken

Piet De Blaauw: Nogmaals, ik ontken niet dat het kolonialisme vreselijk was. Maar dat betekent niet dat de strijd tegen de nazi’s een foute keus was. Ik ben iedereen die daartegen streed dankbaar.

Sandew Hira: De strijd tegen de nazi’s in Nederland was een goede keuze voor mensen die in Nederland wonen, maar niet een goede keuze voor de mensen wier land door de Nederlanders bezet waren. Hun belangrijkste strijd was niet tegen het nazisme, maar tegen het Nederlandse fascisme die hun land bezetten en hun mensen op een vreselijke manier onderdrukten. Het probleem met Piet is dat hij Nederlanders alleen als slachtoffers van fascisme ziet en niet ook als daders. Want als Nederlander ook daders van fascisme zijn, dan moet je je afvragen: stel je dat een Indonesiër was en weet dat als Nederland nazisme heeft verslagen, ze vijf jaar later 150.000 van je volksgenoten zouden afslachten, zou je dan die Nederlanders willen helpen in de strijd tegen nazisme zodat ze massaslachting konden uitvoeren op jouw volk?

Piet De Blaauw: Sandew Hira Dat zeg ik niet. Ik zie Nederland in Indonesië wel degelijk als dader. Er werden na de oorlog bv door Westerling nazi-methoden gebruikt. De discussie gaat er nu om dat u mensen van kleur de maat neemt die tegen de nazi’s te vechten.

Sandew Hira: En dat verbindt ik met het daderschap van de Nederlanders, wat jij niet doet. Daarom kan ik de vraag stellen die jij niet kan beantwoorden: wat zou je doen met de dader die jouw volk gaat afslachten: hem helpen in een strijd met een andere fascist zodat hij jou kan vermoorden?

Piet De Blaauw: Sandew Hira Dit is een wel heel zwart/wit wereldbeeld. Alsof elke witte die strijdt tegen de nazi’s na gedane arbeid de koloniaal gaat uithangen. Veel mensen die de oorlog hadden meegemaakt waren daarna voor dekolonisatie. Dit gold jammer genoeg niet voor de Nederlandse regering, maar dat betekent niet dat de strijd tegen de nazi’s fout was.

Sandew Hira: De strijd tegen de nazi’s is heel goed. Jullie moeten vechten tegen jullie nazi’s en wij moeten vechten tegen onze nazi’s. Waar we de verbinding moeten leggen is tussen hoe die beide nazi’s met elkaar verbonden zijn. Als je blijft ontkennen dat de strijd tegen het nazisme niet alleen een strijd was tussen goed en fout, maar ook tussen fout en fout, dan kun je die verbinding nooit maken. Mensen van kleur in Nederland moeten in Nederland vechten tegen beide soorten nazi’s zoals Anton de Kom en de communisten dat hebben gedaan. De communisten waren tegen de Nederlandse nazi’s in Indonesie. Mensen van kleur in de kolonieen moeten vechten tegen de nazi in de kolonie en niet naar Europa gaan om de Nederlandse nazi’s te bevrijden. Overigens de herbezetting in Nederland werd breed gesteund door veel partijen in Nederland. Het was geen marginale groep en alleen de regering.

Piet De Blaauw: Sandew Hira Mijn punt is dat de iedereen, wit en zwart, tijdens de oorlog een gezamenlijk doel had: het verslaan van de nazi’s. Na de joden waren er andere bevolkingsgroepen aan de beurt gekomen. En wat was er gebeurd als hij een atoombom had ontwikkeld, wat niet veel scheelde? Dat Nederland zich daarna zelf ook fout gedroeg rechtvaardigde het bestrijden van de koloniale bezetter. Maar rechtvaardigt niet het achteraf veroordelen van mensen van kleur die eerder een rechtvaardige strijd tegen de nazi’s voerden.

Sandew Hira: Iedereen moest een gezamenlijk doel hebben: het verslaan van de Duitse nazi’s. Waarom zeg je niet: iedereen moet een gezamenlijk doel hebben: het bestrijden van de Duitse en de Nederlandse nazi’s. Waarom die eenzijdige beperking tot de Duitse nazi’s? Want als je die beperking niet maakt, dan begrijp je waarom mensen van kleur in de kolonieën moesten blijven om de Nederlandse nazi’s te bestrijden en mensen van kleur die in Nederland wonen met de anti-imperialistische Nederlanders de Duitse nazi’s moeten bestrijden. Overigens, de eerste twee atoombommen werden niet door Duitsers gegooid maar door Amerikanen, jullie bevrijders! De oorlog was praktisch afgelopen en was absoluut geen militaire noodzaak voor die bommen, Het was gewoon een test die uitgevoerd werd bij wijze van proef. Hitler had dit niet eens bedacht.

Wat zou je vinden van Nederlanders die tijdens in de strijd tegen het Duits nazism zouden zeggen: weet je wat we gaan liever naar Indonesië om het Nederlands fascisme te bestrijden dan tegen hier tegen het Duits fascisme vechten? Zou je dat slim of dom hebben gevonden? Die mensen waren er overigens niet of nauwelijks.

Voor wie mijn argumentatie wil volgen, zie deze video van Mandela die zegt: waarom zou jouw vijand mijn vijand moeten zijn: https://www.youtube.com/watch?v=rkcbODygOV8

Piet De Blaauw: Sandew Hira Of de bommen op Japan gerechtvaardigd waren is weer een andere discussie. Ik beperk mij tot de vraag of je soldaten van kleur achteraf mag bekritiseren om hun keuze en u weet wat ik daarvan vind.

Sandew Hira: Als die soldaten van kleur hadden geweten dat niet Hitler, maar Amerika atoombommen zou gooien op een gekleurd volk (ze hebben het niet op Duitsland gegooid) alleen om maar te testen hoe ze werken (Japan was al praktisch verslagen net als Duitsland), zouden ze zich moeten afvragen: heb ik de goede keuze gemaakt.

Piet De Blaauw: Sandew Hira Opnieuw schetst u een vertekend beeld. Weet u wel hoeveel bommen de Amerikanen op de witte Duitsers hebben gegooid?

Sandew Hira: Maar geen atoombom, want dat was toch het ergste bombardement waarvoor u vreesde dat Hitler die zou gebruiken?

Piet De Blaauw: U maakt er een ideologische discussie van door te stellen dat soldaten van kleur zich achteraf waarschijnlijk de vraag zouden stellen of ze de goede keus hadden gemaakt omdat er kernbommen zijn gegooid op een niet gekleurd volk terwijl heel Duitsland is platgegooid door de Amerikanen. Ik ga die atoombommen niet verdedigen, maar ik weet wel dat ik blij ben dat de Amerikanen het als eerste lukte om een atoombom te gooien ipv Hitler. [SH: mijn nadruk] Dan waren er heel wat meer gegooid vermoed ik. En dat ook grote gevolgen gehad voor mensen van kleur.

Sandew Hira: Ik werk met feiten. U werkt met emoties van witte mensen die niet kunnen accepteren dat mensen van kleur een andere visie hebben op fascisme en kolonialisme. Wat moeten de gekleurde bewoners van Hiroshima en Nagasaki denken als ze dit van U, een witte man, lezen: “ik weet wel dat ik blij ben dat de Amerikanen het als eerste lukte om een atoombom te gooien ipv Hitler.”

Piet De Blaauw: U leest niet goed en u weet weinig van Adolf Hitler, ben ik bang. Ik vind het zeker interessant om te lezen hoe mensen met een ander perspectief naar de geschiedenis kijken, maar ik houd niet van populisten. Of ze nu wit of zwart zijn.

Sandew Hira: U weet weinig van kolonialisme, anders had u gezien dat er vele Hitlers waren in de koloniën. Dan had u ook geweten dat iemand die blij is dat Hiroshima en Nagasaki met atoombommen zijn weggevaagd daar wordt gezien als mensen zonder enig moreel besef en schaamtegevoel.

Piet De Blaauw: Sandew Hira U moet echt beter lezen. Gegroet

Sandew Hira: Ik Lees heel goed. Misschien schrijft u slordig.

Tot slot

Deze discussie laat zien dat dialoog en verzoening geen gemakkelijk traject zal zijn. Het stellen van ongemakkelijke vragen leidt in eerste instantie tot zeer verontwaardigde reacties bij witte Nederlanders, zoals dat ook het geval was met de discussie over Zwarte Piet. Nederlanders worden dan vaak heel emotioneel. Mogelijk hebben psychologen als Khubsing technieken voor hoe je zulke emoties kunt opvangen. Discussies over koloniale geschiedenis gaan dan niet over argumenten, maar over emoties.

Noot: In mijn aankomend boek Decolonizing The Mind behandel ik de discussie over nazisme en kolonialisme op internationaal niveau in hoofdstuk 7.

 

Voor het Dekoloniaal Internationl Network (DIN) heeft Sandew Hira een analyse gemaakt van de lessen van de laatste oorlog tussen Israël en Palestina. Zie https://din.today/news/how-the-apartheid-state-of-israel-might-fall/.

 

Dr. Srikantan publiceerde een studie met de titel: Identifying and regulation religion in India. Law, History and the Place of Worship (Cambridge University Press, 2020). Daarin gaat ze in op de manier waarop godsdienst gereguleerd wordt door wetgeving op basis van inzichten uit de post-koloniale theorie en rechtstheorie en rechtsgeschiedenis. Volgens haar heeft India als een seculiere staat problemen met godsdienst vanwege de methodologie en raakwerk die Britse koloniale heersers hebben gebruik om godsdienst te identificeren en te reguleren.

Op zondag 14 maart van 14.00-15.00 uur zal Dr. Srikantan een ZOOM webinar houden over dit onderwerp. De webinar is in het Engels en wordt geleid door Sandew Hira.

Aanmelding geschiedt hier.

 

Sandew Hira
28-2-2021

Amanda Gorman werd wereldberoemd door de voordracht die ze hield tijdens de inauguratie van president Biden. Een jonge zwarte vrouw met grote poëtische talenten heeft een podium gekregen om een natie te inspireren en te begeesteren. Hoe is ze daar terechtgekomen? Die vraag moeten we ons stellen als we de discussie willen voeren over de ophef rond de vertaling van haar gedichten door een witte literator Marieke Lucas Rijneveld.

Nederland telt vele Amanda Gorman’s, jonge zwarte vrouwen met inspirerende poëtische talenten. Hoe komt het dat we hier geen Amanda Gorman’s kennen, zwarte dichteressen die inspireren op nationale podia?

Het antwoord is eenvoudig: door institutioneel racisme. Witte uitgevers zijn gefocust op witte dichteressen. Als ze inclusief waren, als ze een keur aan zwarte talenten hadden gekweekt, dan zouden die zwarte namen gegrift zijn in ons geheugen, niet omdat wit talent wordt weggeduwd, maar omdat zwart talent ook gehoord mag worden.

Janice Deul heeft heel terecht dit punt aan de orde gesteld toen bekend werd dat een witte literator Amanda Gorman zou gaan vertalen. In Amerika heeft de burgerrechtenbeweging decennialang strijd gevoerd om zwart talent te erkennen. Zij hebben steeds aangegeven dat er zwart talent aanwezig is en gebruikt moet worden. Door die strijd is Amanda Gorman op Biden’s podium beland. Als je dat weet, hoe kun je dan tegen dezelfde strijd in Nederland zijn en vinden dat je het besluit van de witte uitgeverij niet mag bekritiseren om zwart talent een podium te onthouden. Uitgeverij Meulenhoff had kunnen kiezen voor een zwarte vertalen, maar heeft dat niet gedaan. Waarom? Als het is omdat ze dat zwart talent niet kennen, dan is de actie duidelijk: leer zwart talent kennen en geef ze een podium. Meulenhof heeft door die kritiek uiteindelijk voor die actie gekozen en dat is alleen maar toe te juichen.

Marieke Lucas Rijneveld had geen flauw idee van de gevoeligheden van de strijd van mensen van kleur en dacht dat dat los stond van taalkundige zaken. Zij (ze is non-binair en wil als “zij” worden aangeduid) zag het verband niet tussen de “rijkdom van taal” van Amanda Gorman en de sociale strijd die daarachter zit. Als ze dat gezien had, dan had ze tegen Meulenhof gezegd: zoek zwart talent dat geworteld is in die strijd. Ik bedank ervoor.

Meulenhof gaf aan dat Rijneveld over kwaliteiten beschikt om het werk te kunnen doen. Uit de reactie van Rijneveld blijkt dat ze NIET over die kwaliteiten beschikt. Ze schrijft: “Wat me interesseert is de rijkdom van taal … waarbij ik het als grootste taak zag om haar kracht, toon en stijl overeind te houden.” Hieruit blijkt dat ze het gedicht niet begrepen heeft. Het gedicht  gaat over meer dan taal en stijl. Het gedicht gaat over sociale strijd. Kijk naar deze regels:

We the successors of a country and a time
where a skinny Black girl
descended from slaves and raised by a single mother
can dream of becoming president

Je moet sociale strijd begrijpen om te zien wat hierachter zit. Want het is een referentie naar de civil rights movement. Als jet puur als taal ziet, dan heb je er niet veel van begrepen en dan ben je niet gekwalificeerd voor de job.

Rijneveld heeft via de harde weg dat verband leren zien tussen kunst en sociale strijd en heeft toen een correct standpunt ingenomen door zich terug te trekken.

In de publieke discussie worden mensen als Janice Deul gepresenteerd as fanatici die een jonge wit meisje niet gunnen dat ze een mooie opdracht uitvoert. Het team van Amanda Gorman ging akkoord met de keuze van Rijneveld, waardoor deze mensen zich gesterkt voelen in hun standpunten. Maar we zouden graag de discussie met dat team willen aangaan over de vroeg hoe Amanda Gorman op het podium van president Biden is beland. En dan zullen ook zij zien dat dat komt door de sociale strijd die gevoerd is en echt niet puur vanwege de rijkdom van de taal.

 

Naschrift

Meriek Lucas Rijneveld heeft een gedicht gemaakt n.a.v. de ophef. Zie https://www.volkskrant.nl/cultuur-media/marieke-lucas-rijneveld-reageert-op-de-commotie-rond-de-vertaling-met-een-gedicht~bbb769af/

Groot respect voor Marieke Lucas Rijneveld over wat ze geleerd heeft uit de discussie over de vertaling. Petje af voor haar.

Sandew Hira heeft een analyse gemaakt van de bestorming van Capitol Hill door de aanhangers van Trump. Hij beschouwt die bestorming niet als een incident, maar als een uiting van de val van het Amerikaans imperium.

De analyse is in het Engels. Klik hier om het te lezen.