Vandaag, 20 december 2023, heeft de rechtbank in Suriname haar oordeel uitgesproken in het 8 December proces. Desi Bouterse is veroordeeld tot 20 jaar cel. Hiermee is een einde gekomen aan een lang juridisch proces en de afsluiting van een historische fase in de geschiedenis van Suriname. Ik hoop dat die afsluiting op een vreedzame wijze zal gebeuren en niet zal leiden tot nieuw politiek geweld. De Surinaamse gemeenschap kan en mag niet opnieuw met politiek geweld geconfronteerd worden. We moeten de uitspraak van de rechtbank accepteren en respecteren, ook al ben je het er niet mee eens. Er zijn genoeg vreedzame middelen om je mening te laten horen, inclusief een stem bij verkiezingen.

De moorden van 8 December zijn een keerpunt in de geschiedenis van Suriname. Ze hebben een diepe breuk veroorzaakt in de Surinaamse samenleving. Ze hebben de samenleving verscheurd en verdeeld. Een ander keerpunt is de Binnenlandse Oorlog.

Ik ben één van de nabestaanden van één van de families van 8 December die tussen 2015 en 2018 intensief betrokken is geweest bij een initiatief om het 8 December vraagstuk en de Binnenlandse Oorlog op te lossen via waarheidsvinding, dialoog en verzoening. Tussen 1980 en 1991 zijn 450 mensen gedood in Suriname als gevolg van politiek geweld, waarvan 15 op 8 december 1982 en 35 op 29 november 1986 in Moiwana.

Ik heb verschrikkelijke verhalen verzameld van nabestaanden van slachtoffers van de Binnenlandse Oorlog, een oorlog die mede tot stand is gekomen door steun van Nederland en de nabestaanden van 8 December. Ik heb urenlange video’s verzameld en talloze gesprekken gevoerd met die andere nabestaanden.

In Suriname is er een hiërarchie ontstaan in menselijk leed. Sommige leed mag erkend worden, ander leed moet ontkend blijven. Politici, opiniemakers, kerkelijke leiders en juristen hanteren nadrukkelijk deze hiërarchie. Ik wilde als één van de nabestaande van 8 December een handreiking doen aan die andere nabestaanden vanuit de gedachte dat er geen hiërarchie is in menselijk leed mag bestaan.

Voor iedere familie is het verschrikkelijk als er iemand overlijdt. Als de dood het gevolg is van ziekte of ouderdom, dan kun je dat accepteren. Maar als de dood het gevolg is van politiek geweld, dan is dat heel moeilijk om te accepteren, ongeacht de oorzaak die geleid heeft tot de dood van de slachtoffers. Er ontstaan dan begrijpelijke gevoelens van wraak. Dat geldt voor alle 450 slachtoffers van politiek geweld in Suriname.

Mijn initiatief was juist daardoor maar gedeeltelijk succesvol. Het heeft een stem gegeven aan nabestaanden die nooit een stem hebben gehad. Maar het heeft niet geleid tot een dialoog tussen nabestaanden van alle slachtoffers van politiek geweld in Suriname. Sterker nog, ik heb een hoge prijs moeten betalen voor dat initiatief. Maar als ik achteraf geweten had wat me te wachten stond, zou ik niet aarzelen om het opnieuw te doen. Het heeft me moreel sterker gemaakt in de wetenschap dat ik een bijdrage heb geleverd om de hiërarchie van menselijk leed te doorbreken.

De uitspraak van de rechtbank zou voor politici, opiniemakers, kerkelijke leiders en juristen een aanleiding moeten zijn om te laten zien dat ze moreel aan de juiste kant van de geschiedenis staan door eindelijk het leed van de nabestaanden van de overige 400 slachtoffers te erkennen, bijvoorbeeld door initiatieven te nemen op het gebied van waarheidsvinding, dialoog en verzoening.

Sandew Hira

20 december 2023