In april 2019 ging de muzikale documentaire The Uprising in première, een verhaal van verzet tegen institutioneel racisme door muzikant en activist Pravini Baboeram. Sindsdien is de film vertoond in binnen- en buitenland, onder andere in: Filmhuis Den Haag (Den Haag, NL),  Seminar on Reparations for slavery and colonization (Caracas, Venezuela), UCLA (Los Angeles, VS), UC Berkeley (Berkeley, VS), Centro Cultural de la Raza (San Diego, VS), Museum of African Diaspora (Smithsonian Affiliate, San Francisco, VS) en IWPS Convergence (Pine Ridge Reservation, South Dakota, VS). Veel screenings gingen gepaard met nagesprekken en discussies. Gesprekken die een interessante kijk geven in een globale strijd vanuit lokale perspectieven. In deze bijdrage deelt Pravini een aantal ervaringen.

Sinds de première van de film heb ik verschillende plekken bezocht en met mensen uit verschillende gemeenschappen gesproken. Iedere gemeenschap heeft een eigen verhaal en eigen invalshoek op koloniale geschiedenis en de impact ervan op hun realiteit in het heden. Hun verhalen hebben diepe indruk op mij gemaakt. Lees hier aan aantal van die indrukken.

Inheemsen van de Amerika’s

In San Diego bezocht ik Centro Cultural de la Raza, een community centrum geleid door mensen uit de Inheemse gemeenschap van Amerika. Eén van de trekkers van dit centrum is Roberto D. Hernández, die ook in de film zijn analyse deelt van koloniale erfenis en strategieën voor de strijd hiertegen.

Wat ik bijzonder vond was om een Inheems perspectief te krijgen uit Amerika op de strijd van mensen van kleur in Europa. Eén bezoeker deelde dat hoewel zij de oorspronkelijke bewoners van de Amerika’s zijn, zij door het systeem van institutioneel racisme toch iedere keer als de “immigrant” en “de ander” worden gezien. In dat opzicht zagen veel mensen in het publiek, ondanks het verschil in context, toch overeenkomsten in de beleving van mensen van kleur.

De film werd ook op De Haagse Hogeschool vertoond voor een groep Amerikaanse studenten, onder wie studenten van Mexicaanse komaf. Zij legden uit hoe ze onbewust de Spaanse kant van hun identiteit benadrukten, door bijvoorbeeld alleen Spaans te spreken en hun Spaanse naam te gebruiken. De inheemse kant lieten zij op de achtergrond, vanuit het idee dat die inheemse identiteit minder waard was. Nu ze in een proces van reflectie en persoonlijke ontwikkeling zitten, realiseerden velen van hen dat hierdoor een belangrijk stuk van hun familiegeschiedenis verloren dreigt te gaan.

Zwarte studenten uit Jamaica

In Amsterdam trad ik naar aanleiding van de film in gesprek met zwarte studenten uit Jamaica. Ook zij boden mij weer een frisse blik vanuit een context, waarin zij als mensen van kleur niet de minderheid, maar de meerderheid zijn. Interessant in deze setting was hoe institutioneel racisme werd beleefd door de studenten. Sommigen vonden dat het niet aan de orde was, omdat racisme specifiek gerelateerd werd aan witte superioriteit en er weinig witte mensen in Jamaica zijn. In plaats daarvan werd vooral de focus gelegd op het concept van “colourism”, het idee dat mensen van kleur andere mensen van kleur die donkerder zijn discrimineren. Anderen zagen colourism als onderdeel van institutioneel racisme, waarbij het idee van “hoe lichter, hoe beter” een vorm is van “internalized oppression” of kolonisatie van de geest, gericht op het verdelen van de gemeenschap. Het leidde tot een interessante discussie wat dit vervolgens betekent voor strategie om dit idee te overwinnen. De analyse van colourism betekent een strategie gericht op het bekritiseren van mensen van kleur, zonder witte superioriteit aan te pakken. De analyse van kolonisatie van de geest betekent een strategie gericht op het bekritiseren van witte superioriteit en het overwinnen van verdeel en heers.

Anarchisten in Nederland

Soms kom je op plekken terecht die je zelf niet had kunnen bedenken. Zo werd ik uitgenodigd voor de Pinksterlanddagen in Appelscha waar ik na de filmvertoning in gesprek trad met witte anarchisten. Ook zij hadden vanuit hun filosofie specifieke ideeën over bevrijding. Eén van die ideeën is gebaseerd op het idee dat het huidige politieke systeem niet werkt. Omdat ik in de film de strategie van invloed in het parlement behandel, stelden veel mensen in de zaal vragen over in hoeverre stemmen daadwerkelijk zin heeft.

Wat ik boeiend vond was dat ik aan de ene kant in een ruimte zat vol witte mensen die vanuit het anti-racisme perspectief veel steun betuigden naar aanleiding van de film, en aan de andere diezelfde mensen ook weer onbewust bevestigden hoe makkelijk het kan zijn om niet te stemmen in een land dat mensen van kleur via het politiek systeem onderdrukt. Mijn reactie was dan ook dat hoewel ik het idee van niet stemmen begrijp, de realiteit is dat mensen van kleur het zich niet kunnen veroorloven om niet te stemmen, omdat wij representatie nodig in het parlement dat beleid en wetgeving maakt dat ons raakt. Voor sommigen in de zaal een blinde vlek die in dit gesprek besproken werd.

Met ieder nagesprek leer ik van de vragen en perspectieven van mensen. Vanaf oktober zal ik reizen naar Engeland, Schotland, België en Italië voor filmvertoningen daar. Ik kijk uit naar de nagesprekken die zullen volgen en deel die graag in een vervolgbijdrage. Wil je ook een filmvertoning bijwonen? Klik hier voor de agenda.