Sandew Hira 2-6-2023

Tragisch

Er doet zich een tragische ontwikkeling voor in de Afro-Surinaamse gemeenschap. Een groep zwarte activisten die jarenlang in de voorhoede hebben gestaan in de strijd voor erkenning van het leed dat het Nederlands kolonialisme heeft veroorzaakt met de geschiedenis van de trans-Atlantische slavernij is bezig om haar eigen erfenis te gronde te richten. En dat gaat heel snel. Ze is hard op weg om van haar voorhoederol over te gaan naar de rol van de vertegenwoordiging van de onderbuik van de Afro-Surinaamse gemeenschap.

De onderbuik

Iedere gemeenschap heeft een groep mensen die reageren op maatschappelijke ontwikkelingen vanuit hun onderbuik: gevoelens van wrok, haat, jaloezie, woede, een negatief zelfbeeld en negativiteit in het algemeen. In de Nederlandse witte gemeenschap wordt die vertolkt door Geert Wilders en gevoed door de voortdurende erfenis van het kolonialisme met haar waanbeelden van witte superioriteit en gekleurde inferioriteit. In de gekoloniseerde gemeenschap wordt de onderbuik gevoegd door verdeel-en-heers. De negatieve sentimenten richten zich op andere gekoloniseerde gemeenschappen: haat, wrok, jaloezie, woede. Iedereen met een basiskennis van wat kolonialisme is en hoe het werkt, weet dit. Het is geen hogere wiskunde. Het is basiskennis.

Een deel van de zwarte gemeenschap die vroeger in de voorhoede van de sociale strijd was is nu bezig om naar de achterhoede te gaan, of sterker nog, naar de onderbuik. Ze roeren in de emoties van haat, wrok en nijd en creëren verdeeldheid in de strijd tegen racisme en dekolonisatie. Ze mobiliseren deze sentimenten tegen de Hindostaanse gemeenschap, die nu ontwaakt en haar bijdrage levert in de strijd tegen racisme en voor dekolonisatie. Daarmee richten ze schade aan voor zichzelf en de sociale strijd als geheel. Het is een teken van hun falend leiderschap.

De sociale strijd en leiderschap

De zwarte gemeenschappen in Suriname en Nederland hebben een belangrijke rol gespeeld in het proces van dekolonisatie. De misdaad van slavernij, als onderdeel van kolonialisme, is op de politieke agenda gezet. Het is een succesvolle strijd geweest. Dat blijkt uit de excuses van Rutte en het beleid dat daaruit volgt. En zoals bij alle sociale strijd is het effect veel breder dan de specifieke strijd zelf. In de jaren zeventig van de vorige eeuw was een katalysator in de dekoloniale beweging het verzet tegen de oorlog in Vietnam en de anti-imperialistische strijd in Afrika, Azië en Latijns Abya Yala. Die beweging was nauw verbonden met de civil-rights movement in Amerika, de studentenbeweging in Europa en de feministische beweging in het algemeen.

En zoals bij alle sociale bewegingen is leiderschap van cruciaal belang voor de vraag hoe de beweging zich verder ontwikkelt. Leiderschap van sociale bewegingen is niet vastgelegd bij één persoon of één groep. Het wordt niet bepaald door verkiezingen in de sociale strijd. Het wordt bepaald door initiatief (wie neemt initiatieven) en door de vraag in hoeverre het initiatief de strijd naar een volgende fase brengt. Is het initiatief een antwoord op de behoefte van een sociale beweging?

Jarenlang heeft een groep zwarte activisten gestreden voor erkenning van het leed dat Nederlandse slavernij aan de zwarte gemeenschap heeft gebracht. Die strijd resulteerde o.a. in de oprichting van het NiNsee, het slavernij monument in het Oosterpark in Amsterdam en de instelling van een fonds door het Ministerie van Sociale Zaken voor de Decade for the People of African Descent 2015-2024. Maar de grote doorbraak kwam met de sociale beweging tegen Zwarte Piet, die geresulteerd heeft in de excuses van Rutte en de verkiezing van BIJ1 In de Tweede Kamer en verschillende gemeenteraden. Die doorbraak is geleid door een nieuwe groep van zwarte jongeren. Activisten uit andere sociale gemeenschappen hebben daaraan een bijdrage geleverd.

In welke fase van de strijd zitten we?

Een belangrijk kenmerk van goed leiderschap is het vermogen om te begrijpen in welke fase van de strijd een gemeenschap zit en het vermogen om lijnen te kunnen uitzetten om de strijd naar een andere, een hoger niveau, te brengen. In mijn analyse zit de sociale beweging in de strijd tegen racisme en voor dekolonisatie in een fase van consolidatie. Consolidatie betekent dat je beseft dat je een overwinning hebt behaald en dat het tijd is om de vruchten van die overwinning te plukken.

Als je dat niet beseft, dan ga je domme dingen doen. Toen Rutte aankondigde dat hij excuses zou aanbieden en een fonds van 200 miljoen zou oprichten, is een deel van de voormalige zwarte voorhoede een campagne begonnen tegen Rutte. Ze snappen niet dat ze gewonnen hebben en zijn een campagne gaan voeren tegen hun eigen winst! Dat is falend leiderschap. Je begrijpt niet in welke fase van de strijd je bent en wat nodig is om naar de volgende fase te gaan.

Nu is diezelfde voorhoede, of beter gezegd, de onderbuik, met een campagne begonnen tegen de herdenking van 150 jaar Hindostaanse dwangarbeid in Suriname. Hun argument: het leidt de aandacht af van de herdenking van 160 jaar afschaffing van legale slavernij. Anton de Kom zou zich in zijn graf omdraaien als hij dit hoort. Daarvoor gebruiken ze nogal wat drogredeneringen. Hindostanen zouden niet begrijpen wat de verschillen zijn tussen slavernij en Hindostaanse dwangarbeid. Hindostanen zouden aanspraak willen maken op herstelbetalingen waarvan de strijd door Afro-Surinamers is gevoerd. Het Sarnámihuis, de belangrijke vertegenwoordiger van de Hindostaanse gemeenschap op het gebied van geschiedenis en cultuur in Nederland, heeft in een verklaring gereageerd op deze drogredenen en hun koloniale aard blootgelegd.

De harde lessen uit de geschiedenis

De geschiedenis van sociale strijd is een harde geschiedenis. Het laat zien wat het lot is van falend leiderschap, van mensen die niet in staat zijn om te begrijpen wat sociale strijd is, in welke fase van de strijd ze zitten en wat hun historische rol daarin is. Goed leiderschap houdt in dat je een goede analyse hebt van de sociale strijd en op basis daarvan een beleid kan formuleren dat de strijd naar een hoger niveau kan brengen. In alle dekoloniale strijd staat eenheid voorop. De oude slogan geldt nog onverbiddelijk: eenheid maakt macht en verdeeldheid breekt kracht. Ons antwoord op etnische spanningen is niet concurrentie, maar solidariteit. Op 1 juli 1863 werden de ketenen niet verbroken, maar overgedragen. Ze werden overgedragen aan de kleine zwarte boeren, aan de zogenaamde vrije Afro-Surinamers, aan de Aziatische dwangarbeiders. De oude zwarte voorhoede, die nu naar de onderbuik is gekropen, heeft dit niet begrepen. Om hun campagne van haat en wrok tegen Hindostanen te kunnen voeren, moeten ze de geschiedenis vervalsen en terugvallen op koloniale geschiedschrijvers van de racistische professor Pieter Emmer. Aziatische dwangarbeid wordt door Emmer beschreven als een verlossing uit de armoede van India en als een verlossing van Hindostaanse vrouwen van onderdrukking door Hindostaanse mannen. Op dezelfde wijze is de zwarte onderbuik bezig om de geschiedenis van Hindostaanse dwangarbeid weg te herschrijven en de onderdrukking en uitbuiting weg te wissen. Het feit dat het sterftepercentage onder slavernij min of meer hetzelfde was als het sterftecijfer tijdens Hindostaanse dwangarbeid wordt weggewist. In Hindostaanse kringen wordt gekscherend gezegd dat volgens de Afro-Surinaamse onderbuik het eerste schip dat Hindostaanse dwangarbeiders uit India bracht, niet de Lalla Rookh was, maar de Titanic. Dit is om te illustreren wat het onstellende gebrek aan historische kennis is bij de zwarte onderbuik.

De harde les uit de geschiedenis is dat een voorhoede niet altijd een voorhoede zal blijven. En dat is nu het geval met de zwarte onderbuik. Ze is bezig haar voorhoede rol te vernietigen. De respect en waardering die ze ooit kreeg, verandert in afkeer en minachting voor de bijdrage die ze levert aan koloniale verdeel-en-heers. Voor hen geldt nu: de honden blaffen en de karavaan trekt verder. Het maakt niet uit wat hoe ze schreeuwen, de geschiedenis laat zien dat dat geschreeuw de vooruitgang in de sociale strijd niet zal tegenhouden. Dat blijkt uit deze cijfers. Op 15 maart organiseerde Pakhuis de Zwijger een dialoogbijeenkomst over de spanningen tussen Afro-Surinamers en Hindostanen. Op 17 maart 2023 had het 23.451 views, een ongekend hoog aantal. De meeste mensen zijn op zoek naar dialoog, naar eenheid, niet naar haat en verdeeldheid. Dat is les uit de geschiedenis van sociale strijd. Die haat en verdeeldheid zaait zal belanden op de vuilnisbelt van de geschiedenis.