Sandew Hira, 16-3-2017
De uitslag
Het is voorbij. De uitslag is binnen voor 366 van de 388 gemeenten. Er zijn 12.980.788 kiesgerechtigden. Bij een opkomst van 77,7% betekent dat 10.086.072 uitgebrachte stemmen. Voor 150 zetels betekent dat een kiesdeler van 67.240. Die kiesdeler zal alleen maar omhoog gaan als alle stemmen zijn geteld.
Hier zijn de uitslagen (bron: www.nu.nl)
| Partij | % | Stemmen | 2017 | 2012 |
| VVD | 21,30% | 2.148.333 | 33 | 41 |
| PVV | 13,10% | 1.321.275 | 20 | 15 |
| CDA | 12,40% | 1.250.673 | 19 | 13 |
| D66 | 12,10% | 1.220.415 | 19 | 12 |
| SP | 9,10% | 917.833 | 14 | 15 |
| Groen Links | 9,00% | 907.747 | 14 | 4 |
| PvdA | 5,70% | 574.906 | 9 | 38 |
| Christen Unie | 3,40% | 342.926 | 5 | 5 |
| Partij van de Dieren | 3,20% | 322.754 | 5 | 2 |
| 50Plus | 3,10% | 312.668 | 4 | 2 |
| SGP | 2,10% | 211.808 | 3 | 3 |
| DENK | 2,10% | 211.808 | 3 | 0 |
| Forum voor Democratie | 1,80% | 181.549 | 2 | 0 |
| Artikel 1 | 0,30% | 30.258 | 0 | 0 |
DENK heeft 3 zetels. Op basis van de kiesdeler had ze 201.721 stemmen nodig. Ze had 211.808, dus 10.086 meer dan nodig is.
Artikel 1 heeft 30.258 stemmen, dat is 45% van de kiesdeler, dus niet eens de helft van de kiesdeler. Als deze stemmen bij DENK worden opgeteld, dan zou je uitkomen op 242.066 (3,6 zetels), dus afgerond 4 zetels. Als Sylvana Simons bij DENK was gebleven was ze op basis van deze uitslag in de Tweede Kamer gekomen.
Analyse
De opkomst van extreem-rechts
We laten de opkomst van Pim Fortuyn buiten beschouwing en focussen ons op de PVV. De PVV is in 2004 ontstaat toen Geert Wilders uit de VVD stapte naar aanleiding van de discussie over de Turkse toetreding tot de EU en een éénmansfractie vormde. In 2006 nam hij deel aan de verkiezingen onder de naam Partij voor de Vrijheid PVV. Hij haalde 9 zetels in 2006, 24 in 2010, 15 in 2012 en 20 in 2017.
Ze schommelen dus rond de miljoen kiesgerechtigde aanhangers. In tien jaar tijd is hun extreem-rechtse propaganda goed geworteld in de Nederlandse samenleving.
En die invloed doet zich gelden bij de andere partijen. De VVD heeft kans gezien om met de Turkije-crisis die ze gecreëerd heeft de verkiezingen te winnen. En moslims hebben daarvoor de prijs betaald met een toegenomen islamofobie die door alle partijen gesteund werd in deze crisis. Artikel 1 heeft zich stil gehouden tijdens deze crisis.
Mensen denken misschien dat omdat de PVV niet de grootste partij is, het allemaal wel meevalt. Deze cijfers tonen aan dat een klimaat is geschapen door de opkomst van de PVV waar racisme en islamofobie geïnstitutionaliseerd is in de politiek en niet alleen bij de PVV.
Het effect van Sylvana Simons
DENK heeft het heel erg goed gedaan. Aanvankelijk kwam ze niet eens voor in de peiling. Daarna bleef ze in de meeste peilingen op 2 zetels. Haar radikale anti-racistische opstelling in de Tweede Kamer en de durf om de confrontatie aan te gaan met de politieke macht heeft Kuzu en Özturk niet alleen in de Turkse gemeenschap, maar in alle gemeenschappen van kleur respect en waardering opgeleverd. De toetreding van Sylvana Simons heeft de partij een enorme boost gegeven. Als Simons was gebleven, dan was de kans groot dat DENK zelfs meer dan 4 zetels zou hebben gehad, omdat de uitstraling van de eenheid van gemeenschappen van kleur een groot effect zou hebben gehad in alle gemeenschappen van kleur.
De uittreding van Simons heeft DENK minimaal één zetel gekost, maar Artikel 1 geen zetel opgeleverd. Dat is het trieste resultaat van een politieke van verdeeldheid van gekleurde mensen. Als Artikel 1 in de Tweede Kamer was gekomen, dan hadden we ten minste nog het gevoel dat de zwarte en moslimsgemeenschap alsnog samen zouden optreden tegen racisme en islamofobie.
Wie is verantwoordelijk voor deze enorme fout? De direct verantwoordelijkheid ligt uiteraard bij Sylvana Simons. Maar ooit zal duidelijk worden wie achter de coulissen bezig zijn geweest om de eenheid van de gemeenschappen van kleur te verbreken.
Strategische vraagstukken
De verkiezingsuitslag heeft ook een aantal zeepbellen opgeblazen. Activisten in de gemeenschappen van kleur zouden zich hierover diep moeten bezinnen.
De eerste zeepbel betreft de theoretische basis van Artikel 1. De strategie van DENK is gebaseerd op de empowerment van de gemeenschappen van kleur met als doel ze te verenigen tot één gebundelde kracht tegen racisme. Er moet een focus zijn en dat is institutioneel racisme en islamofobie. Artikel 1 is gebaseerd op de theorie van intersectionaliteit, die geen focus legt op institutioneel racisme maar alles met elkaar wil verbinden, met name de verbinding met witte mensen. Die theorie heeft tot deze nederlaag geleid, omdat het gebrek aan focus demobiliserend heeft gewerkt in de gemeenschappen van kleur. Artikel 1 moest het vooral hebben van de Afro-gemeenschap. De witte vrouwen en witte LGTB-gemeenschap heeft haar flink in te steek gelaten. Anja Meulenbelt, die werd opgevoerd als een powervrouw die de witte gemeenschap achter Artikel 1 zou krijgen, bleek weinig te kunnen uitrichten. Gloria Wekker, die ook opgevoerd werd als aan stemmenkanon die de LGTB-gemeenschap zou trekken, heeft weinig impact gehad.
De tweede zeepbel betreft de rol van de Afro gemeenschap als avant garde in de strijd tegen institutioneel racisme. In de strijd tegen Zwarte Piet heeft de Afro-gemeenschap een belangrijke rol gespeeld als voorhoede in de strijd tegen racisme met de inspiratie van het radikalisme van Malcolm X. In die strijd zijn verbindingen gelegd met de moslimgemeenschap en heeft DENK in de Tweede Kamer de stem van de Afro-gemeenschap vertolkt door haar eisen rond slavernijverleden en Zwarte Piet in het centrum van de macht te brengen. Sylvana Simons werd het politieke symbool van deze beweging. Haar toetreding tot DENK was een uitdrukking van die voorhoederol van de Afro-gemeenschap in de strijd tegen institutioneel racisme.
Die voorhoederol zou nog stand kunnen houden als Artikel 1 in de Tweede Kamer was gekomen. Maar de mislukking van deze strategie zou activisten uit de Afro-gemeenschap moeten laten bezinnen op de vraag wat hun rol en betekenis zal zijn in de strijd tegen institutioneel racisme in de toekomst. Zullen ze opnieuw de verbinding zoeken met andere gemeenschappen van kleur of zullen ze blijven steken in het zoeken van verbindingen met witte vrouwen en de witte LGTB-gemeenschap? De toekomst zal het leren.